Tác nghiệp báo chí thời AI
Từ ghi âm thủ công đến tác nghiệp siêu tốc nhờ AI
Kết thúc hội thảo kéo dài gần ba tiếng, Nhật Hưng, phóng viên hơn 10 năm kinh nghiệm tại một tòa soạn lớn ở Hà Nội, không còn tất bật tua băng hay lật giở hàng trang ghi chú như trước. Thay vào đó, anh mở ứng dụng AI chuyển giọng nói thành văn bản, sau đó đưa dữ liệu vào ChatGPT để biên tập nội dung nhanh chóng.
Trước đây, để hoàn thành bài sau mỗi sự kiện, Hưng phải kết hợp vừa ghi âm, vừa đánh máy, thi thoảng bỏ vị trí để chụp ảnh. Quá trình dựng bài tiêu tốn nửa ngày chỉ để "bóc băng", tìm kiếm lại các phát biểu nổi bật trong trí nhớ hoặc trong đống tài liệu lộn xộn.
Giờ đây, với công cụ AI hiện đại, Hưng có thể:
- Nhận văn bản phát biểu theo thời gian thực với độ chính xác cao
- Phân tách rõ từng diễn giả nhờ tính năng nhận diện giọng nói
- Tóm tắt, trích ý chính từ toàn bộ nội dung hội thảo
- Sử dụng chatbot như ChatGPT để dựng bài, gợi ý tiêu đề, thậm chí đề xuất phong cách viết phù hợp
“Không thể tưởng tượng nổi việc quay lại tác nghiệp như thời chưa có AI,” Nhật Hưng chia sẻ.
Một phóng viên dùng công cụ AI hỗ trợ chuyển từ giọng nói sang văn bản và tổng hợp nội dung.
AI thay đổi thói quen làm báo: Từ gợi ý tiêu đề đến lên kịch bản phỏng vấn
Phương Anh, phóng viên lâu năm chuyên mảng giáo dục, từng thờ ơ với trào lưu chatbot AI. Tuy nhiên, sau một lần "bí" tiêu đề, cô thử ChatGPT và nhanh chóng bị thuyết phục.
“Tôi chỉ mất chưa đầy một phút để chọn được tiêu đề hay, súc tích từ 5 đề xuất của AI,” Phương Anh nhớ lại.
Kể từ đó, AI trở thành "trợ lý" đắc lực trong công việc của cô:
- Gợi ý kịch bản phỏng vấn và câu hỏi linh hoạt theo bối cảnh
- Tra cứu thông tin nền về nhân vật chỉ bằng một lệnh ngắn
- Tiết kiệm thời gian tra cứu tài liệu cũ, tập trung đào sâu đề tài
“AI không thay thế vai trò của phóng viên, nhưng giúp tiết kiệm hàng giờ đồng hồ, để tôi tập trung vào việc quan trọng nhất: tìm góc tiếp cận mới, đặt câu hỏi đúng lúc, đi sâu bản chất,” Phương Anh nhận xét.
AI ngày càng phổ biến trong phòng họp tòa soạn
Theo khảo sát của WAN-IFRA và Thomson Reuters Foundation:
- Cuối năm 2023, chỉ khoảng 50% tòa soạn toàn cầu thử nghiệm AI tạo sinh
- Đến đầu 2025, hơn 81,7% nhà báo trên thế giới đã sử dụng AI, gần một nửa dùng hàng ngày
Các ứng dụng AI phổ biến trong hoạt động báo chí:
- Gợi ý nội dung, biên tập nhanh
- Hỗ trợ dịch thuật, kiểm tra thông tin
- Tạo ảnh minh họa, video ngắn
- Phân tích xu hướng độc giả sau khi bài đăng
Tại nhiều tòa soạn, AI đã không còn là "thử nghiệm" mà trở thành một phần không thể thiếu trong quy trình sản xuất tin tức.
Mặt trái của AI: Khi "ảo giác" và thông tin sai lệch len lỏi vào bài viết
Dù giúp tăng tốc tác nghiệp, AI vẫn tồn tại những rủi ro đáng lo ngại:
- Hiện tượng "hallucination" – AI bịa đặt thông tin nghe có vẻ hợp lý nhưng không có thật
- Thêm thắt quan điểm, số liệu không chính xác vào bài viết
- Khiến phóng viên chủ quan, lười kiểm chứng
Phương Anh từng gặp sự cố khi vội tin tưởng bản nháp do AI soạn sẵn, kết quả bài báo đăng sai hàng loạt chi tiết. Tương tự, Nhật Hưng từng bị "hớ" khi chatbot tóm tắt sai lệch lý lịch một startup founder trước cuộc phỏng vấn quan trọng.
“Dựa quá nhiều vào AI dễ khiến phóng viên mất đi khả năng tự kiểm chứng và tư duy phản biện,” một nhà báo với 16 năm kinh nghiệm cảnh báo.
Chuyên mục Điểm tin Podcast trênVnExpressvới giọng đọc AI.
AI không thể thay thế bản sắc người làm báo
Theo ông Bùi Công Duyến, Giám đốc sản phẩm Tòa soạn hội tụ OneCMS – người tư vấn triển khai AI cho nhiều tòa soạn tại Việt Nam:
“AI có thể tự động hóa 25-30% khối lượng công việc phóng viên, nhất là các mảng tin nhanh, dữ liệu, thời sự. Nhưng để làm báo đúng nghĩa, cần chất báo chí – thứ mà AI chưa thể tái tạo.”
Ông Duyến cũng từng thử nghiệm cho AI viết bài theo phong cách các tòa soạn khác nhau. Dù bài viết chuẩn cú pháp, bố cục rõ ràng, nhưng thiếu chiều sâu cảm xúc và những góc nhìn mà chỉ phóng viên thật sự dấn thân mới nhận ra.
Phóng viên thời đại mới: Phải giỏi cả viết lẫn thích nghi công nghệ
AI không thể thay thế tất cả phóng viên, nhưng hoàn toàn có thể loại bỏ những người không chịu học hỏi, chỉ “xào” tin từ nguồn khác.
Theo ông Duyến, vai trò phóng viên tương lai không chỉ là viết bài, mà phải:
- Định hướng thông tin
- Xác thực dữ liệu
- Kể chuyện có chiều sâu
Xây dựng kết nối cộng đồng – những yếu tố mà AI cần rất lâu mới có thể chạm tới
“Biết tận dụng AI một cách thông minh, kết hợp giữa công nghệ và bản lĩnh nghề nghiệp, mới là con đường giúp phóng viên tồn tại và phát triển trong kỷ nguyên AI,” ông nhấn mạnh.
Kết luận: AI là trợ thủ, không phải kẻ thay thế người làm báo
AI đang thay đổi mạnh mẽ ngành báo chí toàn cầu, nhưng không thể xóa bỏ vai trò trung tâm của con người. Cũng như điện và internet từng cách mạng hóa truyền thông, AI là công cụ thúc đẩy hiệu suất, không phải thứ làm mất đi bản chất của nghề báo.
Phóng viên thời đại mới, ngoài khả năng viết tốt, cần có tư duy công nghệ, biết kiểm chứng, kể chuyện có chiều sâu và tạo ra giá trị khác biệt mà máy móc khó lòng thay thế.
Một số laptop AI có sẵn tại Máy Tính CDC:
[Products: 9155,9131,9343,9249]