Deep Think – trí tuệ nhân tạo mới nhất của Google DeepMind do TS. Lương Minh Thắng dẫn dắt – đã tạo nên kỳ tích khi giành huy chương vàng tại Olympic Toán học quốc tế (IMO) 2025. Thành tựu này không chỉ khẳng định sức mạnh của AI trong tư duy và lý luận toán học, mà còn đánh dấu dấu mốc quan trọng cho ngành trí tuệ nhân tạo toàn cầu. Với sự tham gia của một nhà khoa học Việt Nam ở vị trí chủ chốt, câu chuyện về Deep Think mở ra nhiều kỳ vọng cho tương lai công nghệ và giáo dục.

Hành trình tạo nên Deep Think

TS. Lương Minh Thắng, 38 tuổi, hiện là chuyên gia cao cấp tại Google DeepMind, nơi anh đã gắn bó gần 10 năm. Trong quãng thời gian này, anh tham gia phát triển nhiều mô hình AI lớn, trong đó có Gemini.

Deep Think – hệ thống suy luận nâng cao tích hợp trong Gemini – được xây dựng bởi đội ngũ hàng chục chuyên gia Google dưới sự dẫn dắt của anh. Mục tiêu: tạo ra AI có khả năng tư duy như thí sinh Olympic Toán quốc tế (IMO).

AI này phải tham gia “thi” như một thí sinh thực thụ: hai buổi thi, mỗi buổi 4,5 tiếng, không có Internet hay công cụ hỗ trợ. Kết quả thật sự ấn tượng: Deep Think đạt 35/42 điểm trong 5 bài toán đầu, tương đương huy chương vàng IMO – thành tích mà chỉ 67/630 thí sinh đạt được trong kỳ thi năm nay.

Vì sao chọn toán học?

Theo tiến sĩ Thắng, ý tưởng xuất phát sau khi ChatGPT và Bard (sau này là Gemini) ra đời. Dù các mô hình này giỏi ngôn ngữ tự nhiên, chúng vẫn chủ yếu “bắt chước” lời nói con người. Nhóm nghiên cứu đặt câu hỏi: tại sao không phát triển khả năng tư duy và lập luận sâu hơn cho AI?

Toán học được chọn bởi đây là lĩnh vực đòi hỏi suy luận chặt chẽ, từng bước logic. Năm 2024, anh thành lập nhóm “Lý luận siêu trí tuệ” tại Google, tập trung huấn luyện AI không chỉ đưa ra đáp án mà còn chứng minh được lời giải.

Trước đó, Google từng có AlphaGeometry 2 và AlphaProof đạt trình độ tương đương thí sinh IMO, nhưng vẫn cần con người tham gia. Deep Think khác biệt ở khả năng tự suy luận song song – đồng thời thử nhiều hướng giải và hợp nhất chúng – thay vì đi theo một dòng suy nghĩ tuyến tính.

Dữ liệu và phương pháp huấn luyện

Deep Think được huấn luyện từ kho dữ liệu khổng lồ gồm đề thi, lời giải nhiều bước, và đặc biệt là sự đóng góp từ khoảng 30 huy chương toán quốc tế. Trong đó có các chuyên gia tại Việt Nam như thầy Trần Nam Dũng, Phó hiệu trưởng Trường THPT Năng khiếu – ĐHQG TP HCM.

Khác với cách huấn luyện truyền thống chỉ dùng đáp án, dữ liệu của Deep Think chứa toàn bộ quá trình lập luận, giúp mô hình học được cách tư duy logic thay vì chỉ tìm kết quả cuối.

Tiến sĩ Lương Minh Thắng.

“Bốn ngày kỳ diệu” trước thềm IMO

Ngay trước IMO 2025, nhóm nghiên cứu đứng trước quyết định lớn: nâng cấp mô hình dù thiếu tài nguyên tính toán. TS. Thắng đã trực tiếp thuyết phục các lãnh đạo Google DeepMind, trong đó có CEO Demis Hassabis, để giành thêm tài nguyên.

Với khẩu hiệu YOLO – You Only Live Once, nhóm chỉ có bốn ngày để hiện thực hóa ý tưởng. Họ thay đổi toàn bộ cấu trúc, cho AI xử lý đồng thời bốn công thức then chốt thay vì từng công thức riêng lẻ.

Kết quả vượt mong đợi: Deep Think không chỉ giải toán IMO đạt huy chương vàng, mà còn thể hiện khả năng tự tư duy lập trình và tìm kiếm kiến thức chuyên sâu.

So sánh với OpenAI

OpenAI cũng tuyên bố mô hình của họ đạt huy chương vàng IMO 2025. Tuy nhiên, có hai điểm khác biệt lớn:

OpenAI không công bố quá trình suy luận, trong khi Deep Think hiển thị toàn bộ bước lập luận.

Kết quả của Deep Think được chính ban giám khảo IMO chấm điểm và xác nhận.

Điều này giúp mô hình của Google thuyết phục hơn và có giá trị ứng dụng thực tế.

Deep Think dưới góc nhìn “học sinh”

TS. Thắng ví Deep Think như một học sinh. Trước đây, nó giống học sinh cần cù, luôn làm bài chặt chẽ. Nay, AI này sáng tạo hơn, có thể nghĩ ra cách giải mới khiến cả nhóm nghiên cứu cũng ngạc nhiên.

AI – con dao hai lưỡi trong giáo dục

Anh cho rằng AI có thể khiến học sinh lười tư duy nếu chỉ dùng để “chép lời giải”. Nhưng nếu biết khai thác, AI sẽ trở thành công cụ hỗ trợ sáng tạo. Việt Nam cần đổi mới giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ biết tận dụng AI thay vì phụ thuộc vào nó.

Gieo mầm nhân tài Việt Nam

Với mong muốn đồng hành cùng người trẻ, TS. Thắng cùng các đồng sự thành lập New Turing Institute, một tổ chức phi lợi nhuận hướng tới đào tạo và truyền cảm hứng AI cho Đông Nam Á.

Khẩu hiệu của tổ chức là Zero to Hero – giúp một người từ không biết gì trở thành chuyên gia và có thể đào tạo lại thế hệ kế tiếp.

Xu hướng AI và robot trong 10 năm tới

Dù khó đoán, anh tin rằng AI sẽ đóng góp mạnh mẽ cho khoa học, y tế, và nghiên cứu. Với khả năng tư duy logic, AI có thể tìm ra định luật mới trong toán học hay thuốc mới trong y học.

Riêng với robot hình người, anh bày tỏ sự thận trọng: đó không chỉ là AI mà còn là cỗ máy vật lý. Tuy nhiên, anh vẫn nghiêng về mặt tích cực – rằng công nghệ này sẽ hỗ trợ con người nhiều hơn là đe dọa.