Bạn có đang dùng chung một mật khẩu cho nhiều tài khoản? Hoặc từng rơi vào cảnh “quên mật khẩu – gửi mã xác thực – đổi mật khẩu – rồi lại quên”? Đừng lo, bạn không phải người duy nhất.

Trong thời đại số, mật khẩu yếu là cánh cửa mở toang cho hacker. Nhưng ngược lại, mật khẩu quá phức tạp lại khiến chính bạn… không nhớ nổi.

Để giải quyết mâu thuẫn này, Máy Tính CDC giới thiệu đến bạn cách đặt mật khẩu bằng quy tắc 3 tầng – giúp bạn tạo mật khẩu vừa mạnh, vừa dễ nhớ, mà không cần phần mềm quản lý phức tạp.

Vì sao bạn cần đặt mật khẩu mạnh?

Theo báo cáo từ NordPass, những mật khẩu bị hack phổ biến nhất vẫn là: 123456, password, 111111,... Những mật khẩu kiểu này có thể bị dò ra trong dưới 1 giây bằng các công cụ tấn công tự động.

• Một mật khẩu tốt cần đảm bảo:
• Khó đoán, tránh liên quan đến thông tin cá nhân (tên, ngày sinh, số điện thoại)
• Dài ít nhất 12 ký tự
• Có chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt
• Dễ nhớ với người dùng, khó nhớ với kẻ gian

Theo báo cáo từ NordPass, những mật khẩu bị hack phổ biến nhất vẫn là: 123456, password, 111111,...

Giới thiệu quy tắc “3 tầng” để đặt mật khẩu

Quy tắc 3 tầng chia mật khẩu thành 3 lớp logic – giúp bạn cá nhân hóa mật khẩu theo cách có hệ thống, an toàn và dễ nhớ.

Tầng 1: Cụm từ cá nhân hóa – bạn nhớ, người khác không

Chọn một cụm từ có ý nghĩa riêng với bạn, nhưng không dễ đoán từ thông tin cá nhân công khai.

Ví dụ:

• Tên thú cưng đầu tiên viết đảo chữ: Kitty → yttiK
• Câu nói yêu thích viết tắt: Work hard, stay humble → WhSh
• Món ăn yêu thích và năm: Pho2022

Gợi ý: Tạo từ viết tắt, đảo chữ, viết kiểu teen hoặc kết hợp số.

Tầng 2: Ký hiệu tăng độ bảo mật

Thêm vào các ký tự đặc biệt hoặc biến tấu chữ để tăng tính ngẫu nhiên:

Thay chữ: a → @, s → $, i → 1, o → 0

Chèn dấu đặc biệt như !, #, %, ^

Ví dụ:

• Pho2022 → Ph0@2022!
• yttiK → Ytt1K!

Tầng 3: Dấu hiệu riêng của từng nền tảng

Để tránh dùng chung 1 mật khẩu cho tất cả tài khoản, bạn có thể thêm mã định danh ngắn dựa trên dịch vụ sử dụng.

Ví dụ:

• Gmail → GM
• Facebook → FB
• TikTok → TT
• Shopee → SP

Gắn mã này vào đầu hoặc cuối chuỗi mật khẩu.

Ví dụ hoàn chỉnh:

• Gmail: Ytt1K!@GM
• Facebook: Ytt1K!@FB
• TikTok: Ytt1K!@TT

Bạn sẽ có một công thức thống nhất: dễ nhớ, dễ biến thể, nhưng mỗi nền tảng vẫn có mật khẩu riêng biệt.

Quy tắc 3 tầng chia mật khẩu thành 3 lớp logic – giúp bạn cá nhân hóa mật khẩu theo cách có hệ thống, an toàn và dễ nhớ.

Ưu điểm của quy tắc 3 tầng

• Cá nhân hóa cao: Hacker không thể đoán bằng từ điển thông thường
• Tạo nhiều mật khẩu khác nhau từ một công thức gốc
• Không cần ghi chép nếu nhớ được cấu trúc
• Khó bị bẻ khóa qua tấn công từ điển hoặc brute force
• Phù hợp với mọi độ tuổi – không cần kỹ thuật cao

Nên tránh điều gì khi đặt mật khẩu?

• Không dùng tên thật, ngày sinh, số điện thoại làm mật khẩu
• Không dùng mật khẩu trùng nhau cho tất cả tài khoản
• Không lưu mật khẩu trong file “matkhau.txt” trên máy tính
• Không gửi mật khẩu qua Zalo, Messenger nếu không mã hóa
• Không dùng trình duyệt nhớ mật khẩu nếu thiết bị dùng chung

Gợi ý thêm: Dùng xác thực 2 bước (2FA)

Ngay cả khi bạn đã đặt mật khẩu mạnh, vẫn nên kích hoạt xác thực 2 bước (Two-Factor Authentication) trên các dịch vụ quan trọng như Gmail, Facebook, ngân hàng, v.v.

Xác thực 2 bước giúp bảo vệ tài khoản khỏi hacker ngay cả khi họ biết mật khẩu của bạn.

Ngay cả khi bạn đã đặt mật khẩu mạnh, vẫn nên kích hoạt xác thực 2 bước (Two-Factor Authentication) trên các dịch vụ quan trọng như Gmail, Facebook, ngân hàng, v.v.

Tổng kết: Bảo mật bắt đầu từ chính bạn

Chỉ mất 5 phút để học quy tắc 3 tầng, nhưng có thể bảo vệ tài khoản của bạn trong nhiều năm.

Việc đặt mật khẩu mạnh không cần phải khó nhớ hay phức tạp. Quan trọng là có một cấu trúc logic cá nhân hóa, dễ nhớ với bạn, khó đoán với người khác.