Trong môi trường số ngày nay, dữ liệu chính là tài sản sống còn của mỗi doanh nghiệp. Vậy nếu một ngày bạn phát hiện ra hệ thống bị mất dữ liệu – dù do lỗi kỹ thuật, tấn công mạng hay thao tác sai – đâu là việc cần làm đầu tiên?

Trong bài viết này, Máy tính CDC sẽ cùng bạn điểm qua các bước xử lý khẩn cấp khi xảy ra sự cố mất dữ liệu, từ phản ứng ban đầu đến giải pháp lâu dài để ngăn ngừa tổn thất tương tự trong tương lai.

Phát hiện ra hệ thống bị mất dữ liệu, cần làm gì đầu tiên?

1. Giữ bình tĩnh và không ghi đè dữ liệu

Một sai lầm phổ biến là cố gắng khôi phục ngay hoặc tiếp tục sử dụng thiết bị chứa dữ liệu đã mất. Điều này có thể khiến dữ liệu bị ghi đè, dẫn đến mất vĩnh viễn. Việc đầu tiên bạn nên làm là:

• Ngưng mọi hoạt động trên thiết bị nghi ngờ bị mất dữ liệu
• Nếu là máy chủ hoặc ổ lưu trữ mạng, ngắt kết nối tạm thời để tránh đồng bộ hoặc xóa tự động từ các phần mềm nền

2. Xác định nguyên nhân và phạm vi tổn thất

Việc mất dữ liệu có thể đến từ nhiều nguyên nhân: lỗi phần mềm, mất điện, tấn công ransomware, hoặc thậm chí do nhân sự vô tình xóa. Hãy phối hợp với bộ phận IT để:

• Kiểm tra log hệ thống hoặc thông báo lỗi
• Đánh giá xem dữ liệu mất là trên ổ cứng, máy chủ, cloud hay NAS
• Xác định loại dữ liệu mất (tài liệu, email, dữ liệu tài chính...)

Việc mất dữ liệu có thể đến từ nhiều nguyên nhân

Nếu dữ liệu chứa thông tin khách hàng hoặc thông tin nhạy cảm, bạn cần chuẩn bị kịch bản ứng phó tuân thủ luật bảo vệ dữ liệu cá nhân (như Nghị định 13/2023 tại Việt Nam).

3. Liên hệ ngay dịch vụ khôi phục dữ liệu chuyên nghiệp

Trong trường hợp dữ liệu không thể phục hồi bằng các công cụ thông thường, hãy liên hệ ngay các đơn vị chuyên nghiệp. Việc tự sử dụng phần mềm khôi phục mà không hiểu rõ cơ chế có thể khiến dữ liệu bị phá hủy hoàn toàn.

Tại Việt Nam, có nhiều trung tâm uy tín trong lĩnh vực khôi phục dữ liệu ổ cứng, RAID, NAS với độ thành công cao. Máy tính CDC khuyến nghị lựa chọn các đơn vị có phòng sạch (clean room) và kinh nghiệm xử lý thiết bị doanh nghiệp.

Theo báo cáo từ Stellar Data Recovery, hơn 76% các ca mất dữ liệu doanh nghiệp có thể phục hồi nếu được xử lý đúng quy trình trong 24h đầu tiên.

Doanh nghiệp có thể phục hồi dữ liệu nếu xử lý đúng quy trình trong 24h đầu

4. Kích hoạt hệ thống backup (nếu có)

Nếu công ty bạn đã triển khai giải pháp sao lưu định kỳ (backup), hãy kiểm tra các bản backup gần nhất và khôi phục dữ liệu từ đó. Backup có thể ở dạng:

• Local backup: lưu trên thiết bị tại chỗ
• Cloud backup: lưu trên nền tảng đám mây (Google Workspace, OneDrive, NAS Synology...)
• Snapshot server: backup theo ảnh hệ thống định kỳ

Nếu hệ thống backup không hoạt động hoặc bị mã hóa theo, bạn nên rà soát khả năng bị tấn công ransomware và liên hệ đơn vị an ninh mạng để phân tích.

5. Rà soát an ninh và triển khai giải pháp phòng ngừa

Sau khi xử lý khẩn cấp, bạn cần đánh giá tổng thể hệ thống để ngăn ngừa lặp lại sự cố:

• Cập nhật phần mềm, vá lỗi bảo mật (Windows, thiết bị lưu trữ, firewall…)
• Tăng cường phân quyền truy cập dữ liệu, hạn chế nhân sự thao tác nhầm
• Thiết lập chính sách sao lưu đa tầng (3-2-1 backup): 3 bản sao, 2 loại thiết bị, 1 bản offsite
• Đào tạo nhân viên về an toàn thông tin

Cần đánh giá tổng thể hệ thống để ngăn ngừa lặp lại sự cố

Các công cụ giám sát hệ thống như Zabbix, SolarWinds, hoặc Fortinet SIEM cũng là lựa chọn nên cân nhắc nếu doanh nghiệp cần kiểm soát sâu hơn.

Kết luận: Không thể chủ quan với dữ liệu

Dữ liệu không chỉ là tài sản, mà còn là xương sống vận hành doanh nghiệp. Mỗi phút chậm trễ khi xử lý sự cố mất dữ liệu có thể đổi bằng uy tín và tài chính. Nếu doanh nghiệp của bạn chưa có quy trình ứng phó chuyên nghiệp, hãy xem đây là thời điểm để rà soát và cải thiện.

Máy tính CDC đồng hành cùng doanh nghiệp trong các giải pháp sao lưu, phục hồi và bảo mật dữ liệu – từ phần cứng đến hệ thống mạng. Nếu bạn cần tư vấn triển khai backup, xây dựng hệ thống NAS hoặc khắc phục sự cố dữ liệu, đừng ngần ngại liên hệ đội ngũ kỹ thuật của CDC ngay hôm nay!