Sạc dự phòng là vật dụng quen thuộc với mọi hành khách hiện đại, nhưng ít ai biết rằng loại pin lithium-ion bên trong có thể tiềm ẩn nguy cơ mất kiểm soát nhiệt, thậm chí cháy nổ nếu sử dụng hoặc bảo quản không đúng cách. Tuy hiếm khi xảy ra sự cố nghiêm trọng, các hãng hàng không vẫn áp dụng quy định nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn bay.

Vì sao pin lithium-ion bị hạn chế trên máy bay?

Theo Cơ quan An toàn Hàng không Dân dụng Australia (CASA), mỗi hành khách trung bình mang theo ít nhất 4 thiết bị sử dụng pin lithium-ion có thể sạc lại, bao gồm smartphone, laptop, tai nghe không dây và sạc dự phòng. Trong số đó, pin rời và sạc dự phòng tuyệt đối không được để trong hành lý ký gửi do có nguy cơ chập mạch, quá nhiệt và gây cháy nổ.

Đây là loại pin chứa đến 20 thành phần, trong đó có một số là chất lỏng dễ bay hơi. Khi chịu tác động mạnh hoặc sạc quá mức, pin có thể rơi vào tình trạng "thoát nhiệt" (thermal runaway) – hiện tượng nhiệt độ tăng không kiểm soát, gây cháy và phát tán khí độc.

Quy định cụ thể của các hãng hàng không

Tùy từng hãng, quy định về việc mang theo sạc dự phòng sẽ khác nhau. Tuy nhiên, đa phần đều yêu cầu để thiết bị trong hành lý xách tay và đảm bảo:

• Dung lượng không vượt quá 160 Wh (hoặc tương đương khoảng 30.000mAh ở điện áp 5V).
• Nếu là túi thông minh hoặc vali tích hợp pin, pin phải có thể tháo rời và không được để trong khoang ký gửi.
• Các pin rời cần bọc kỹ từng viên, tránh tiếp xúc đầu cực với nhau, tốt nhất là đặt trong bao bì gốc hoặc túi chống tĩnh điện.

Virgin Australia và Qantas đều đưa ra khuyến cáo tương tự. Một số hãng như Singapore Airlines, Thai Airways, Cathay Pacific, hay South Korean Airlines còn cấm sử dụng sạc dự phòng trong suốt chuyến bay để hạn chế rủi ro.

Minh họa hành khách mang sạc dự phòng trên máy bay.

Sự cố có thể xảy ra

Sự cố ngày 21/7/2024 trên chuyến bay từ Sydney đi Hobart (Úc) là một minh chứng điển hình: một vụ cháy nhỏ khởi phát từ sạc dự phòng trong hành lý xách tay đã buộc hãng Virgin Australia xem xét lại toàn bộ chính sách liên quan đến pin lithium.

Theo Giáo sư Amanda Ellis, Đại học Melbourne, nguy cơ không đến từ việc bay ở độ cao hay áp suất cabin mà là ở môi trường kín – nơi nếu xảy ra cháy, khí độc từ pin và vật liệu nhựa sẽ nhanh chóng lan rộng và đe dọa tính mạng hành khách. "Đừng bao giờ dùng nước để dập lửa pin lithium, đó là điều phản tác dụng", bà cảnh báo.

Lý do pin cháy nổ và cách phòng tránh

Giáo sư Neeraj Sharma (ĐH New South Wales) lý giải: lithium-ion hoạt động dựa trên dòng ion di chuyển giữa hai điện cực qua dung dịch điện phân. Nếu sạc quá mức, điện áp tăng quá cao sẽ gây nóng nhanh, có thể khiến vỏ pin nứt ra và tiếp xúc với không khí – từ đó phát sinh cháy.

Sạc dự phòng có được mang lên máy bay không? Cập nhật quy định từ các hãng hàng không, nguy cơ cháy nổ pin lithium-ion và mẹo sử dụng sạc dự phòng an toàn khi bay.Sạc pin quá lâu, đặc biệt là sạc dự phòng rẻ tiền không có tính năng chống quá tải.

Một số nguyên nhân phổ biến:

• Sạc pin quá lâu, đặc biệt là sạc dự phòng rẻ tiền không có tính năng chống quá tải.
• Va đập mạnh hoặc rơi rớt, khiến kết cấu pin bị hỏng ngầm.
• Nhiệt độ môi trường quá cao hoặc quá thấp, làm pin dễ bị lão hóa hóa học và không ổn định.

Lời khuyên từ chuyên gia:

• Không sạc sạc dự phòng qua đêm. Theo dõi đèn báo và rút điện khi pin đầy.
• Không sử dụng sạc nhanh thường xuyên nếu không cần thiết – vì nó gây nhiệt và ảnh hưởng đến tuổi thọ pin.
• Chỉ sử dụng sạc chính hãng, đặc biệt với thiết bị dung lượng cao.
• Tránh để pin tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc nguồn nhiệt.

Kết luận

Sạc dự phòng giúp duy trì năng lượng khi di chuyển, nhưng cần hiểu rõ về bản chất pin lithium để sử dụng an toàn – đặc biệt là khi lên máy bay. Hãy kiểm tra kỹ quy định của từng hãng hàng không, sạc pin đúng cách, và chọn mua thiết bị từ thương hiệu uy tín để đảm bảo chuyến bay an toàn và trọn vẹn.